Ïé ðáñïõóéáóôÝò ôùí 8 åßíáé üëïé ìéêñïß êáé ìåãÜëïé Ëáæüðïõëïé ðïõ äßíïõí êÜèå âñÜäõ ðáñáóôÜóåéò

του Σταýρου ΤσακυρÜκη, καθηγητÞς Συνταγματικοý Δικαßου στο ΠανεπιστÞμιο Αθηνþν

Ôñßôç 11 Éïõíßïõ 2013

http://2.bp.blogspot.com/-UXaPWSAPQUM/UbcTE2IehGI/AAAAAAAA4RM/FbJ8sEzlTyk/s1600/887194_10151371883798165_997274974_o.jpgΣκεφτüμουν τι θα μποροýσε να πει κανεßς σÞμερα σε μια συνδικαλιστικÞ παρÜταξη δημοσιογρÜφων. Να μιλÞσει για την αξßα της ενημÝρωσης Þ της ελευθερßας του τýπου; Να αναφερθεß μÞπως σε κÜποιες παγκüσμιες αρχÝς δεοντολογßας και υπεýθυνης Üσκησης της δημοσιογραφßας; Να ασκÞσει κριτικÞ για τα φαινüμενα εξαθλßωσης των ΜÝσων ΕνημÝρωσης Þ του ελληνικοý συνδικαλισμοý; ΠολλÜ θα εßχε κανÝνας να πει για üλα αυτÜ, μüνο που σÞμερα μοιÜζουν ασÞμαντα μπροστÜ στην υπαρξιακÞ κρßση που διÝρχεται ο Τýπος. Δεν ξÝρω πþς να το πω χωρßς στüμφο, αλλÜ Ýχω την αßσθηση üτι κÜθεστε πÜνω σε μια βüμβα της οποßας το φιτßλι Ýχει ανÜψει προ πολλοý και üχι μüνο δεν κÜνετε τßποτα þστε να αποφýγετε την καταστροφÞ, αλλÜ συχνÜ φυσÜτε τη φωτιÜ να προχωρÞσει πιο γρÞγορα.

Μια πρüχειρη ματιÜ στους αριθμοýς αποδεικνýει την ýπαρξη της βüμβας. Η καθημερινÞ κυκλοφορßα των εφημερßδων εßναι γýρω στα 110.000 φýλλα. Παλιüτερα μüνο η κυκλοφορßα των ΝΕΩΝ σε ΑθÞνα-ΠειραιÜ Þταν περßπου 120.000. Το 1989 οι καθημερινÝς Ýφτασαν να πουλοýν εφημερßδες συνολικÜ 1.100.000 φýλλα. ΜιλÜμε üχι για πτþση αλλÜ για καταβαρÜθρωση της κυκλοφορßας. Και ας μη βιαστοýν κÜποιοι να την αποδþσουν στην κρßση, γιατß πριν απ’ αυτÞν, το 2008, οι καθημερινÝς εφημερßδες εßχαν πÝσει γýρω στις 160.000 φýλλα. Στη ραδιοτηλεüραση τα πρÜγματα εßναι ακüμη πιο μαýρα. ¼λοι σχεδüν οι ραδιοτηλεοπτικοß σταθμοß δεν εßναι απλþς ελλειμματικοß αλλÜ με χρÝη που εßναι αμφßβολο αν μπορεß ποτÝ να εξυπηρετηθοýν.

Δεν πρÝπει να υπÜρχει Üλλη χþρα στον κüσμο που να Ýχει τüσο πολλÝς και χρεοκοπημÝνες επιχειρÞσεις ενημÝρωσης. Το φαινüμενο εξηγεßται, κατÜ τον ΠÜσχο ΜανδραβÝλη, απü το üτι στην πραγματικüτητα οι περισσüτερες επιχειρÞσεις δεν λειτουργοýν στην «αγορÜ της ενημÝρωσης» αλλÜ στην αγορÜ της «πολιτικÞς επιρροÞς». Δεν ενδιαφÝρονται για το προúüν που παρÜγουν οýτε προσδοκοýν κÝρδη απü την πþλησÞ του. ΕνδιαφÝρονται για την πολιτικÞ επιρροÞ και τα κÝρδη που ενδεχομÝνως αυτÞ θα αποφÝρει. ¸ναν γρÞγορο κατÜλογο των επιχειρηματιþν ενημÝρωσης να κÜνει κανεßς, να θυμηθεß τον ΚοσκωτÜ Þ τον ΛαυρεντιÜδη, για να αναφÝρω δýο ονüματα, θα διαπιστþσει την αλÞθεια αυτοý του ισχυρισμοý.

Η «αγορÜ πολιτικÞς επιρροÞς» εξηγεß και την Ýκρηξη των παραπολιτικþν στηλþν στις εφημερßδες και τους ραδιοτηλεοπτικοýς σταθμοýς. Το παραπολιτικü σχüλιο εßναι το μÝσο αλληλογραφßας πολιτικþν-ΜΜΕ, üχημα προþθησης συμφερüντων και εκβιασμþν στο πολιτικü παιχνßδι. Η παραπολιτικÞ επιβλÞθηκε πλÞρως της πολιτικÞς. ΑντικατÝστησε την παρÜθεση ιδεþν και απüψεων με τις λεγüμενες ατÜκες του τÜδε Þ του δεßνα, συνοδευüμενες απü την εμβριθÞ ανÜλυση του ποιος εßπε τι, για ποιον και γιατß. Ιδιαßτερα στα ραδιοτηλεοπτικÜ μÝσα η ενημÝρωση εßναι Üθλια. Δεν υπÜρχουν καν δελτßα ειδÞσεων. Οι παρουσιαστÝς εßναι üλοι μικροß και μεγÜλοι Λαζüπουλοι που δßνουν κÜθε βρÜδυ παραστÜσεις. ¶λλος υποδýεται τον αριστερü, Üλλος τον δεξιü και Üλλος τον κεντρþο. ¼λοι Ýχουν Ýνα κοινü χαρακτηριστικü, εßναι πÜνσοφοι, πανεπιστÞμονες. ¶λλοτε εßναι οικονομολüγοι, Üλλοτε σεισμολüγοι, διεθνολüγοι, συνταγματολüγοι, πολιτικοß επιστÞμονες, φυσικÜ αθλητικοß εμπειρογνþμονες και ü,τι Üλλο χωρÝσει ο νους μας. Η κρßση δεν τους Ýκανε να αλλÜξουν στο παραμικρü. ºδια δομÞ, ßδιοι Üνθρωποι, ßδια ρηχÞ ανÜλυση, ßδια καφενοκουβÝντα, ßδιες βεβαιüτητες, ßδια αλαζονεßα. Η ειρωνεßα εßναι üτι κÜθε τüσο ψÝγουν üλους τους υπüλοιπους üτι δεν Üλλαξαν επαρκþς χωρßς καν να τους περνÜ απü το μυαλü να αλλÜξουν κÜτι οι ßδιοι.

Εßπαμε üτι οι επιχειρÞσεις που λειτουργοýν στην αγορÜ πολιτικÞς επιρροÞς δεν ενδιαφÝρονται για την ποιüτητα του προúüντος τους. ¼σο το κρÜτος ξüδευε αλüγιστα μποροýσαν να προσφÝρουν Ýνα Üθλιο προúüν χωρßς να νοιÜζονται ποιος το αγορÜζει, αφοý οýτε οι κρατικÝς διαφημßσεις εξαρτιüνταν απü τις πωλÞσεις οýτε τα θαλασσοδÜνεια. Η κατÜσταση, üμως, Ýφτασε στο απροχþρητο με την οικονομικÞ κρßση, η οποßα εκ των πραγμÜτων μεßωσε την κρατικÞ ενßσχυση και τα Ýμμεσα πολιτικÜ οφÝλη. Μερικοß πιστεýουν üτι θα διασωθοýν ανακυκλþνοντας πρüσωπα και συμμαχßες. Η δικÞ μου γνþμη εßναι üτι δεν υπÜρχει Üλλη διÝξοδος απü τη ριζικÞ αναδιÜρθρωση των επιχειρÞσεων ενημÝρωσης στη χþρα μας, απü τον εκσυγχρονισμü και την ποιοτικÞ αναβÜθμιση του προúüντος τους. Στην εποχÞ του Διαδικτýου Þ θα καταφÝρουν τα ΜΜΕ να προσφÝρουν Ýνα ανταγωνιστικü ποιοτικü προúüν Þ θα εκλεßψουν, διüτι ακüμη και στο πεδßο του κουτσομπολιοý και του life style το Διαδßκτυο ποσοτικÜ τουλÜχιστον εßναι αξεπÝραστο.

Η αξιοπιστßα, η υπεýθυνη ενημÝρωση και η σοβαρÞ ανÜλυση εßναι τα στοιχεßα πÜνω στα οποßα πρÝπει να βασιστοýν τα παραδοσιακÜ ΜΜΕ. ΠρÝπει να αξιοποιÞσουν την τερÜστια εμπειρßα τους στην Ýρευνα και την ανÜλυση και να κερδßσουν με την τÝχνη τους Ýνα μορφωμÝνο κοινü που Ýχει ανÜγκη απü καθημερινü προβληματισμü και πληροφüρηση. ΦαντÜζομαι τα ειρωνικÜ σχüλια üσων πιστεýουν üτι τÝτοιο κοινü δεν υπÜρχει Þ üτι το μÝγεθüς του εßναι ασÞμαντο. Δεν συμφωνþ με αυτÞ την εκτßμηση. Ακüμη, üμως, κι αν εßναι ορθÞ, Üλλη προοπτικÞ δεν υπÜρχει, εßναι υποχρεωμÝνοι να το κÜνουν, να βρουν αγοραστÝς των προúüντων τους,

Το ζÞτημα αυτü δεν εßναι αποκλειστικÞ δουλειÜ των επιχειρηματιþν μÝσων ενημÝρωσης, οι οποßοι, αν κρßνει κανεßς απü το πþς κινοýνται και με ποια κριτÞρια προσλαμβÜνουν κÜθε Üλλο παρÜ δεßχνουν να Ýχουν Ýστω και στοιχειþδη στρατηγικÞ. Πιστεýω üτι πρÝπει να απασχολÞσει σοβαρÜ τους πρωταρχικοýς παραγωγοýς της ενημÝρωσης, τους ßδιους τους δημοσιογρÜφους. Εßναι ζÞτημα επιβßωσης, αφοý οι συνθÞκες επιβÜλλουν την ποιοτικÞ αναβÜθμιση του προúüντος τους.

Η ΕΣΗΕΑ Ýχει εξαντληθεß μÝχρι τþρα στην επαναστατικÞ γυμναστικÞ καταγγελßας του Μνημονßου, χωρßς να αντιλαμβÜνεται üτι υπÜρχει Ýνα δομικü πρüβλημα λειτουργßας των μÝσων ενημÝρωσης που σχετßζεται, απü τη μια, με μακροχρüνιες παθογÝνειες, τις οποßες η κρßση απλþς κατÝστησε οξýτερες και, απü την Üλλη, με τον ανταγωνισμü του Διαδικτýου. Δßνει μÜχες οπισθοφυλακÞς οι οποßες οýτε βραχυπρüθεσμα οφÝλη φÝρνουν οýτε την καταστροφÞ μποροýν να αποτρÝψουν. Θα Þταν ευχÞς Ýργο να υπÜρξει μßα δυνατÞ συνδικαλιστικÞ φωνÞ των δημοσιογρÜφων που τουλÜχιστον θα φÝρει προς συζÞτηση τα ουσιþδη προβλÞματα και θα θÝσει τÝρμα στον εφησυχασμü και την ακινησßα.