Ïìïéüôçôåò êáé äéáöïñÝò ìåôáîý ÁèÞíáò êáé ÂáúìÜñçò

ÐÝìðôç 13 Óåðôåìâñßïõ 2012

Ôïõ Ãéþñãïõ ÓéáêáíôÜñç*

ΠεριγραφÞ: http://mystigma.com/wp-content/uploads/2011/02/Siakadaris.jpgΜετÜ τις δημοσκοπÞσεις που εμφανßζουν τη ΧρυσÞ ΑυγÞ στη θÝση του τρßτου κüμματος, εßχαμε τα τÜγματα εφüδου στη ΡαφÞνα και στο Μεσολüγγι, γεγονüτα που συνιστοýν απειλÝς για το μÝλλον της δημοκρατßας. Για την ενδυνÜμωση του νεοελληνικοý ναζισμοý εßναι σßγουρα υπεýθυνες η βαθýτατη οικονομικÞ κρßση, η τερÜστια ανεργßα, οι οριζüντιες και Üδικες περικοπÝς, η διÜψευση των προσδοκιþν των πολιτþν αυτÞς εδþ της χþρας, το μεταναστευτικü κýμα, αλλÜ και οι προφανεßς ανεπÜρκειες ενüς μεγÜλου τμÞματος του παλαιοý (αλλÜ και σημερινοý) πολιτικοý προσωπικοý που κατÝφυγε στην πολιτικÞ ως επÜγγελμα, επειδÞ δεν Þξερε να κÜνει Üλλο επÜγγελμα. Αν üμως μεßνουμε σε αυτÜ, η ερμηνεßα δεν θα εßναι πλÞρης.

Πολλοß επιδιþκουν να κÜνουν παραλληλισμοýς μεταξý της ανüδου του ναζισμοý στη ΒαúμÜρη και στη σημερινÞ ΕλλÜδα. Εßναι αλÞθεια üτι υπÜρχουν μεγÜλες ομοιüτητες. ΥπÜρχουν κοινÜ χαρακτηριστικÜ, üπως η κρßση του κοινοβουλευτικοý συστÞματος, η αδυναμßα των δυνÜμεων της σýνεσης και της μετριοπÜθειας να αφÞσουν κατÜ μÝρος τις προσωπικÝς στρατηγικÝς για να κοιτÜξουν το μÝλλον της χþρας και üχι το δικü τους, μια ριζοσπαστικÞ ΑριστερÜ που δεν διστÜζει να χρησιμοποιεß την πραγματικüτητα με τÝτοιο τρüπο þστε να επιδρÜ στο θυμικü των ανθρþπων και üχι στη λογικÞ. Η Üνοδος του ναζισμοý Þταν αποτÝλεσμα της οικονομικÞς κρßσης, της υπερχρÝωσης, του υπερπληθωρισμοý, της ανεργßας, του αισθÞματος ταπεßνωσης του γερμανικοý λαοý και, φυσικÜ, των αδυναμιþν του γερμανικοý πολιτικοý συστÞματος, της αδυναμßας συνεργασßας της σοσιαλδημοκρατßας με τις αστικÝς πολιτικÝς δυνÜμεις. ΑνÜλογα φαινüμενα παρατηροýμε και εδþ.

¼λα ßδια λοιπüν με την ΕλλÜδα; ¼χι, γιατß υπÜρχει μια μεγÜλη διαφορÜ. Η Üνοδος του γερμανικοý ναζισμοý Þταν πρωτßστως πολιτικü φαινüμενο. Του ελληνικοý εßναι πρωτßστως κοινωνικü. Εξηγοýμαι.

Η θεþρηση της βßας ως μαμÞς της Ιστορßας δεν Þταν ευρÝως αποδεκτÞ στη γερμανικÞ κοινωνßα. Εκτüς απü ακραßα πολιτικÜ και καλλιτεχνικÜ κινÞματα στην προ ΒαúμÜρης Γερμανßα, η βßα δεν εθεωρεßτο κινητÞρια δýναμη της Ιστορßας οýτε καν απü τους ηγÝτες της ριζοσπαστικÞς μη μπολσεβßκικης ΑριστερÜς, üπως η Ρüζα Λοýξεμπουργκ και ο Καρλ Λßμπνεχτ. Η Λοýξεμπουργκ ακüμη και το 1919 Ýγραφε üτι «η ελευθερßα εßναι ελευθερßα γι' αυτοýς που σκÝφτονται διαφορετικÜ» και αποτασσüταν τη διαπροσωπικÞ βßα. ΑντιθÝτως, στην ΕλλÜδα, πολý πριν απü τη σημερινÞ Üνοδο των ναζιστþν, εßχαμε πολλοýς «αριστεροýς και δεξιοýς» που εκθεßαζαν τη βßα ως «μαμÞ της Ιστορßας».

Πριν üμως και απü αυτüν τον εκθειασμü της βßας βλÝπουμε να κυριαρχεß μια ηθικÞ και πολιτισμικÞ αδιαφορßα για τον Üλλο ως ξεχωριστÞ προσωπικüτητα και Üτομο, αλλÜ επßσης και μια αδιαφορßα για τον δημüσιο χþρο ευρýτερα.

Η λατρεßα της βßας καλλιεργÞθηκε πÜνω σ' Ýνα κοινωνικü χωρÜφι που Þταν Þδη προετοιμασμÝνο να τη δεχτεß.ΠολλÝς μορφÝς κοινωνικÞς και επαγγελματικÞς συμπεριφορÜς Ýκαναν την κοινωνßα ευεπßφορη στην ιδεολογßα της βßας.

ΜερικÝς στÜσεις, λιγüτερο σημαντικÝς πολιτικÜ, üπως η Ýλλειψη σεβασμοý των δημοσßων υπαλλÞλων προς τους πολßτες, αλλÜ και η απÝχθεια των πολιτþν προς οτιδÞποτε υπηρετεß τον δημüσιο χþρο, η αναßδεια, η γενικευμÝνη απαξßωση της Üποψης των Üλλων, το προκλητικü πÝταγμα των σκουπιδιþν μας üπου μας βολεýει, το στριμωξßδι για να μπει κÜποιος πριν απü τους Üλλους στα δημüσια μÝσα συγκοινωνßας και Üλλες περισσüτερο σημαντικÝς πολιτικÜ, üπως η γενικευμÝνη νομιμοποßηση των παραβατικþν (φοροδιαφυγÞ, εκβιασμοß, ρουσφÝτια, διαφθορÜ στις διαπροσωπικÝς συναλλαγÝς, üπως και στις συναλλαγÝς με το Δημüσιο) και ανομικþν («δεν πληρþνω», γιαουρτþματα) συμπεριφορþν, μαρτυροýν μια κοινωνßα προετοιμασμÝνη ιδεολογικÜ να μεταβεß απü τη «μη σωματικÞ και τη μη πολιτικÞ βßα» στην πολιτικÞ και σωματικÞ βßα.

Το αυγü του φιδιοý στην ΕλλÜδα δεν το γεννÜ μüνο η οικονομικÞ κρßση οýτε, üπως επιπüλαια κÜποιοι διατεßνονται, μüνο η δρÜση της ριζοσπαστικÞς ΑριστερÜς. ΓεννιÝται απü τη διÜχυτη, κρυφÞ Þ φανερÞ, αποδοχÞ της μη θεσμικÞς συναλλαγÞς και της διαπροσωπικÞς βßας ως μÝσων επßλυσης των διαφορþν. ΑυτÞ η αποδοχÞ απÝκτησε τüσο ευρý χαρακτÞρα, γιατß προετοιμÜστηκε απü ιδεολογßες του κοινοτισμοý, που ποτÝ δεν αποδÝχθηκαν üτι ο κÜθε Üνθρωπος, ξεχωριστÜ, οφεßλει να ενεργεß σαν να αποτελεß θετικü κανüνα συμπεριφορÜς για τους Üλλους. Απλþς αυτÞ η κοινωνικÞ αντßληψη και συμπεριφορÜ για να θεριÝψει πολιτικÜ περßμενε μια μεγÜλη κοινωνικÞ και οικονομικÞ κρßση. Για να αλλÜξει πρÝπει να δοθοýν Üλλα πρüτυπα. Στη σημερινÞ κρßση αυτü εßναι πολý δýσκολο, αλλÜ üχι ανÝφικτο.

 

* Ο Γιþργος ΣιακαντÜρης εßναι διδÜκτωρ Κοινωνιολογßας και επιστημονικüς διευθυντÞς του ΙΣΤΑΜΕ