Ç ÁèÞíá üôáí Ýãéíå ðñùôåýïõóá ôçò ÅëëÜäáò

Ôñßôç 18 Óåðôåìâñßïõ 2012

ΠεριγραφÞ: http://1.bp.blogspot.com/-gpvMembkPiA/UFhZu2it-nI/AAAAAAABau8/4vZZtr-6k-4/s1600/Athina_1834_1.jpg¼ταν το 1834 η ΑθÞνα ανακηρýχθηκε επßσημα πρωτεýουσα του Ελληνικοý κρÜτους, δεν Þταν παρÜ Ýνα μικρü χωριü 7.000 κατοßκων, απλωμÝνο γýρω απü το βρÜχο της Ακρüπολης. ¸μοιαζε τüτε η ΑθÞνα με «αρχαιολογικü κÞπο» ερειπßων üπου χαλασμÝνα και ερειπωμÝνα αρχαßα, βυζαντινÜ και μεσαιωνικÜ κτßρια βρßσκονταν δßπλα σε τρισÜθλιες καλýβες, üπου ζοýσαν οι πÜμφτωχοι, τüτε, Αθηναßοι.

Η απüφαση για τον ορισμü της μελλοντικÞς ελληνικÞς πρωτεýουσας, κÜθε Üλλο παρÜ εýκολη Þταν. Προσωπικüτητες της εποχÞς, πολιτικοß, αλλÜ και εξειδικευμÝνοι επιστÞμονες (αρχιτÝκτονες, πολεοδüμοι κ.α.) πÞραν μÝρος στη συζÞτηση, προσπαθþντας να επηρεÜσουν τις εξελßξεις και την τελικÞ απüφαση. Οι πüλεις που προτÜθηκαν Þταν, μεταξý Üλλων, η Κüρινθος, τα ΜÝγαρα, ο ΠειραιÜς, το ¶ργος, καθþς και το Ναýπλιο - η μÝχρι τüτε πρωτεýουσα της χþρας.

ΤελικÜ, η πλÜστιγγα Ýγειρε προς την ΑθÞνα, η οποßα το ΣεπτÝμβριο του 1834 ανακηρýχθηκε επßσημα σε «ΒασιλικÞ καθÝδρα και πρωτεýουσα». Οι λüγοι που οδÞγησαν στο να πÜρει τελικÜ η ΑθÞνα το «χρßσμα», Ýχουν να κÜνουν με την Ýνδοξη ιστορßα της ως λßκνο του αρχαßου ελληνικοý πολιτισμοý (την απüφαση πιθανüτατα επηρÝασε ο βασιλιÜς της Βαυαρßας, Λουδοβßκος, ο οποßος Þταν γνωστüς αρχαιολÜτρης).

ΚÜθε Üλλο παρÜ Ýτοιμη Ýδειχνε η ΑθÞνα το 1834 για αναλÜβει τον ηγεμονικü ρüλο της πρþτης πüλης του κρÜτους. ¸χοντας χÜσει προ πολλοý την αßγλη της αρχαßας εποχÞς και με νωπÜ τα «σημÜδια» απü τις μÜχες που διεξÞχθησαν στο Ýδαφüς της, η ΑθÞνα αποτελοýσε μßα μικρÞ κωμüπολη (Þ μÜλλον, Ýνα... μεγÜλο χωριü) που αριθμοýσε μüλις 10 χιλιÜδες κατοßκους και περßπου 170 κατοικßες και κατεστραμμÝνα κτÞρια. ΣυγκριτικÜ, την ßδια εποχÞ, ο πληθυσμüς της ΠÜτρας ανερχüταν σε 15 χιλιÜδες κατοßκους, ενþ της Θεσσαλονßκης σε 60.

Η ΑθÞνα εκτεινüταν γýρω απü την Ακρüπολη (περßπου απü του ΨυρρÞ Ýως του ΜακρυγιÜννη), Ýχοντας ως κÝντρο της την περιοχÞ της ΠλÜκας (την ΠαλιÜ Πüλη). Απü τα μεγÜλα προβλÞματα της νÝας πρωτεýουσας Þταν η Ýλλειψη συστÞματος ýδρευσης (νερü Ýπαιρναν απü τις πηγÝς), καθþς και η ανυπαρξßα δημüσιου φωτισμοý και συγκοινωνιþν, ενþ υπÞρχε παντελÞς Ýλλειψη υπηρεσιþν Þ Üλλων κοινωνικþν αγαθþν.

Ο Οθωνας ανÝθεσε την ανοικοδüμηση της κατεστραμμÝνης ΑθÞνας στον Ελληνα αρχιτÝκτονα ΚλεÜνθη και στους Βαυαροýς Schubert και Leo von Klenze με αυστηρÞ εντολÞ να μη θιγοýν οι αρχαιολογικοß χþροι. Για την προστασßα των αρχαιοτÞτων, ο ¼θων εξÝδωσε διÜταγμα που απαγüρευε την κατασκευÞ ασβεστοκαμßνων σε απüσταση 2.500 μÝτρων απü αρχαιοελληνικÜ λεßψανα, þστε να μη φθαροýν οι αρχαιüτητες!

ΜÝσα σε τÝσσερα χρüνια κτßσθηκαν στην ΑθÞνα γýρω στις 1.000 κατοικßες, πολλÝς αυθαßρετες και «κακþς οικοδομημÝνας, χθαμαλÜς, πενιχρÜς εξωτερικÞς και εσωτερικÞς üψεως, Üνευ ακρογωνιαßων λßθων, Üνευ σχεδßων, συνεσφιγμÝνας περß στενÜς, ανωμÜλους και ακαθÜρτους οδοýς» üπως αφηγοýνται οι μαρτυρßες της εποχÞς.

ΑλλÜ και ο βαρüνος Κωνσταντßνος ΜπÝλλιος που Þλθε απü την ΒιÝννη, σημεßωνε: «Τα σπßτια των Αθηνþν, üπερ εις διÜστημα ολßγου καιροý Ýγιναν, εκατασκευÜσθησαν με βßαν και Üκραν οικονομßαν, με λÜσπας και ξýλα και με ασβÝστην ασπρισμÝνα...χωρßς να σκεφθοýν οι ανüητοι üτι μÞτε πÝντε χρüνους δεν θÝλουν διατηρηθÞ, πρÝπει να γκρεμισθοýν, üτι τα τεßχη των μüλις 5 δακτýλων χüντρους Ýχουν».

 

Το γκρÝμισμα των αυθαιρÝτων

Ο ¼θων απαγüρευσε τη λατüμηση στους λüφους Νυμφþν (Αστεροσκοπεßου), ΑγχÝστου (ΣτρÝφη), ΦιλοπÜππου και Λυκαβηττοý, εξÝδωσε διατÜγματα με αυστηρÞ εντολÞ να κατεδαφßζεται αμÝσως κÜθε αυθαßρετο που κτßζεται πλησßον των αρχαιοτÞτων, ενþ διÝταξε να γκρεμιστοýν Üμεσα üσα κτßστηκαν στις παρυφÝς της Ακροπüλεως.

Εξαιτßας των αυθαιρÝτων, ο ¼θων Ýχασε τη δημοτικüτητÜ του στις φτωχÝς μÜζες, αλλÜ επÝμενε να εκδßδει και Üλλα διατÜγματα.

Στα επüμενα χρüνια, η ΑθÞνα αποτÝλεσε τον πüλο Ýλξης για τους ¸λληνες, που Ýφταναν απü üλα τα μÝρη της χþρας. Μοιραßα, το 1896, στην Ýναρξη των πρþτων, σýγχρονων Ολυμπιακþν Αγþνων, η πρωτεýουσα εßχε αλλÜξει ριζικÜ την üψη της, Ýχει επεκταθεß χωρικÜ, αριθμοýσε περßπου 140 χιλ. κατοßκους και αποτελοýσε το εμπορικü και πνευματικü κÝντρο της χþρας.