12 Ïêôþâñç 1944: Ôï ôÝëïò ôçò ãåñìáíéêÞò êáôï÷Þò óôçí ÅëëÜäá

ÔåôÜñôç 19 Ïêôùâñßïõ 2011

Βασßλης Φουρτοýνης: δÜσκαλος, αναπληρωματικüς Αιρετüς ΑΠΥΣΠΕ ΑττικÞς

ΠεριγραφÞ: αμφορεßςΤα αγγεßα που ανασýρονται απü αρχαßα ελληνικÜ ναυÜγια τελικÜ δεν χρησιμοποιοýνταν μüνο για τη μεταφορÜ κρασιοý και ελαιüλαδου, üπως συχνÜ υποστηριζüταν απü τους αρχαιολüγους στο παρελθüν.

ΓενετικÝς αναλýσεις σε αμφορεßς που φυλÜσσονται στην ΑθÞνα αποκαλýπτουν üτι οι αρχαßοι ¸λληνες εμπορεýονταν πολλÜ Üλλα προúüντα, απü καρýδια και üσπρια μÝχρι τζßντζερ.

Οι ερευνητÝς εßναι πια σε θÝση να ανακτÞσουν το DNA των αρχαßων ελληνικþν αμφορÝων Ýτσι με την ανÜλυση του DNA τους αποδεικνýεται üτι οι ¸λληνες ναυτικοß εμπορεýονταν Ýνα ευρý φÜσμα τροφßμων - üχι μüνο το κρασß, üπως πολλοß ιστορικοß μας πληροφοροýν μÝχρι τþρα

Μια ανÜλυση του DNA των αρχαßων πιθÜρια δεßχνει üτι οι ¸λληνες ναυτικοß εμπορεýονταν Ýνα ευρý φÜσμα τροφßμων - üχι μüνο το κρασß, üπως πολλοß ιστορικοß μας πληροφοροýν μÝχρι τþρα

Μια μελÝτη με τßτλο «ΠτυχÝς του εμπορßου αρχαßου ¸λληνα που επαναξιολογοýνται με τα στοιχεßα DNA των αμφορÝων», των Brendan P. Foley, Maria C. Hansson, Dimitris P. Kourkoumelis, Theotokis A. Theodoulou που θα δημοσιευτεß στο υπü Ýκδοση στο περιοδικü Journal of Archaeological Science, παρουσιÜζει αποδεßξεις για τα βüτανα λαχανικÜ, ξηροýς καρποýς σε εννÝα αμφορεßς που διασþθηκαν απü ναυÜγια της Μεσογεßου. Οι ερευνητÝς υποστηρßζουν üτι η εξÝταση DNA απü υποβρýχια αντικεßμενα απü διαφορετικÝς χρονικÝς περιüδους θα μποροýσε να βοηθÞσει και να αποκαλýψει την ποικιλßα των αγορþν που αναπτýσσονταν σε üλη τη Μεσüγειο.

Θεοτüκης Θεοδοýλου, ΔημÞτρης ΚουρκουμÝλης, Μαρßα ΧÜνσον και ΜπρÝνταν, με τους αμφορεßς τους και φüντο την Ακρüπολη

 

Ο ΜπρÝνταν Φüλεú, αρχαιολüγος του Ωκεανογραφικοý Ινστιτοýτου του Wood Hole στη ΜασαχουσÝτη, Ýβρισκε παρÜξενο το γεγονüς üτι στην επιστημονικÞ βιβλιογραφßα υπÞρχαν αναφορÝς μüνο για κρασß στους αμφορεßς.

Σε 27 παλαιüτερες δημοσιεýσεις που επανεξÝτασε ο ΜπρÝνταν Φüλεú, οι οποßες αναφερüταν σε συνολικÜ 5.860 αμφορεßς, οι συγγραφεßς θεωροýσαν üτι το περιεχüμενο Þταν κρασß στο 95% των περιπτþσεων.

Η αλÞθεια εßναι üτι, απü τους χιλιÜδες αμφορεßς που Ýχουν ανασυρθεß μÝχρι σÞμερα στη Μεσüγειο, οι περισσüτεροι Þταν Üδειοι, και μüνο λßγοι περιεßχαν ßχνη τροφþν, üπως κουκοýτσια ελιÜς Þ ψαροκüκαλα.

Ο ΜπρÝνταν Φüλεú και η Μαρßα ΧÜνσον προσπÜθησαν αρχικÜ να πραγματοποιÞσουν γενετικÝς αναλýσεις σε Ýναν αμφορÝα που εßχε δωρßσει στο Ωκεανογραφικü Ινστιτοýτο ο Ζακ Κουστþ, τα πειρÜματα üμως απÝτυχαν. Τüτε ζÞτησαν τη βοÞθεια του ΔημÞτρη ΚουρκουμÝλη και του Θεοτüκη Θεοδοýλου, αρχαιολüγων της Εφορεßας ΕνÜλιων ΑρχαιοτÞτων στην ΑθÞνα.

Οι αναλýσεις σε εννÝα αμφορεßς που χρονολογοýνται απü τον 5ο Ýως τον 3ο αιþνα π.Χ αποκÜλυψε τελικÜ ποιο Þταν το αρχαßο περιεχüμενο των δοχεßων.

«Παρüλο που οι αμφορεßς παρÝμεναν στις αποθÞκες για δυο δεκαετßες, υπÞρχε ακüμα DNA πÜνω τους επειδÞ οι αμφορεßς εßχαν κρατηθεß στο σκοτÜδι το οποßο προστÜτευσε το DNA τους απü τις βλαβερÝς συνÝπειες του Þλιου.» σχολιÜζει ο Θεοδοýλου στο δικτυακü τüπο του περιοδικοý Nature.

Γενετικü υλικü απü σταφýλι (που προφανþς υπÞρχε στο κρασß) βρÝθηκε μüνο σε Ýξι απü τα εννÝα δοχεßα, ενþ Ýξι απü αυτÜ περιεßχαν DNA απü ελιÝς. Στους αμφορεßς βρÝθηκε επßσης DNA απü üσπρια, τζßντζερ (πιπερüριζα), καρýδια, Üρκευθο (Ýνα κωνοφüρο δÝντρο) και βüτανα üπως ο δυüσμος, το θυμÜρι και η ρßγανη.

Το γεγονüς üτι DNA απü διαφορετικÜ εßδη βρÝθηκε στους ßδιους αμφορεßς μαρτυρÜ üτι τα ßδια δοχεßα χρησιμοποιοýνταν ξανÜ και ξανÜ για διαφορετικü εμπüρευμα κÜθε φορÜ.

ΜετÜ την εντυπωσιακÞ επιτυχßα του πειρÜματος, οι ερευνητÝς σχεδιÜζουν τþρα να επαναλÜβουν τις αναλýσεις σε αμφορεßς του 3ου αιþνα π.Χ που ανασýρθηκαν απü ναυÜγιο στην ΚυρÞνεια της Κýπρου.

Η μελÝτη του DNA απü τα υποβρýχια ευρÞματα εßναι ακüμα στα σπÜργανα, αλλÜ σε θεωρητιξκü επßπεδο, üμως η σταθερÞ θερμοκρασßα και το pH του νεροý της θÜλασσας θα πρÝπει να Ýχουν διατηρÞσει το DNA σε καλÞ κατÜσταση, προσθÝτει Matthew Collins, Ýνας βιοαρχαιολüγος «bioarchaeologist» απü το University of York της Αγγλßας.

Στο μÝλλον, η ßδια μεθοδολογßα θα μποροýσε επßσης να εφαρμοστεß σε αγγεßα οικιακÞς χρÞσης και σε μικρÜ δοχεßα για αρχαßα καλλυντικÜ και φÜρμακα.

 

ΗλεκτρονικÝς ΠηγÝς:

1. http://www.whoi.edu/sbl/image.do?id=66229&litesiteid=2740&articleId=40506

2. http://www.tanea.gr/latestnews/article/?aid=4665771

3. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0305440311003529

4. http://www.nature.com/news/2011/111014/full/news.2011.594.html