Ðþò èá ìðïõí óôïí ôýìâï ôçò Áìößðïëçò ïé áñ÷áéïëüãïé

Βασßλης Φουρτοýνης, δÜσκαλος

ÐÝìðôç 14 Áõãïýóôïõ 2014

«Γιατß οι αρχαιολüγοι δεν ανοßγουν αμÝσως τον τÜφο στον τýμβο ΚαστÜ της Αμφßπολης, þστε να δοýμε τι Ýχει μÝσα;». Εßναι μια ερþτηση που τßθεται τις τελευταßες ημÝρες, καθþς ιδιαßτερα μετÜ τη χθεσινÞ επßσκεψη του πρωθυπουργοý στην ανασκαφÞ Ýχουν αναζωπυρωθεß οι ελπßδες για μεγÜλο εýρημα.
Πþς θα μπουν στον τýμβο οι αρχαιολüγοι Δεν εßναι üμως τυχαßο üτι και ο Αντþνης ΣαμαρÜς, που Ýχει χρηματßσει υπουργüς Πολιτισμοý, και ο νυν υπουργüς Κ. Τασοýλας συστÞνουν υπομονÞ μÝχρις üτου ο τÜφος ανοßξει με αρχαιολογικü τρüπο.
Τι σημαßνει αυτü; Ας το εξηγÞσουμε... ΑυτÞν τη στιγμÞ η ανασκαφικÞ ομÜδα Ýχει σκÜψει σχεδüν ολüκληρη την ταφικÞ οδü, πλÜτους 4,5 μ., και Ýχει αποκαλýψει μÝχρι στιγμÞς 13 σκαλοπÜτια που οδηγοýν κατηφορικÜ στην εßσοδο. Η διερεýνηση του δρüμου συνεχßζεται μÝχρι να φτÜσουν στο «παρθÝνο», δηλαδÞ στο απÜτητο και μη αναμοχλευμÝνο Ýδαφος. Τι μποροýν να βρουν εκεß; ΚατÜλοιπα («σκουπßδια») απü διαβÜτες που τον περπÜτησαν αλλÜ και υπολεßμματα απü την ταφικÞ πυρÜ του νεκροý Þ σπασμÝνα κεραμικÜ. Αν βρεθοýν στοιχεßα απü τα πρþτα, θα βοηθÞσουν στη διερεýνηση της ταυτüτητας του νεκροý.
Τα δεýτερα θα καθοδηγÞσουν τους επιστÞμονες στη χρονολüγηση του τÜφου. Οταν η ανασκαφÞ στο σημεßο εκεßνο ολοκληρωθεß Þ και ταυτüχρονα με τη συνÝχισÞ της, θα πρÝπει να διαλυθεß με ανασκαφικü τρüπο ο τοßχος που εντοπßσθηκε. Εχει κατασκευαστεß μετÜ την ταφÞ του νεκροý και προστατεýει το οικοδüμημα. Η διÜλυση γßνεται πÝτρα πÝτρα και κÜθε κομμÜτι καταγρÜφεται, σχεδιÜζεται, παßρνει αρßθμηση, τεκμηριþνεται. Με την ολοκλÞρωση της απομÜκρυνσης του τοßχου αρχßζει το επüμενο βÞμα. Αν δεν υπÜρχει απü πßσω κÜποιο Üλλο κατασκεýασμα, τüτε οι ανασκαφεßς αναμÝνεται να βρεθοýν μπροστÜ στην εßσοδο, την οποßα θα πρÝπει να ανοßξουν και πÜλι με ανασκαφικü τρüπο. ΔηλαδÞ με προσοχÞ, καταγραφÞ, τεκμηρßωση, αρßθμηση.

ΓεωφυσικÞ διασκüπηση
Πþς θα μπουν στον τýμβο οι αρχαιολüγοι Μια γεωφυσικÞ διασκüπηση που Ýχει γßνει δεßχνει üτι στο εσωτερικü υπÜρχουν τρεις χþροι. Η χειρüτερη περßπτωση εßναι να Ýχει καταρρεýσει η οροφÞ και να Ýχει γεμßσει üλος ο χþρος με τüνους χþματος. Σε αυτÞ την περßπτωση θα γßνει η μεταφορÜ του με προσοχÞ, διüτι ενδιÜμεσα εßναι δυνατüν να υπÜρχουν κÜποια κτερßσματα.
Αν δεν Ýχει πÝσει χþμα και οι χþροι εßναι Üδειοι, τηρþντας πÜντοτε την αρχαιολογικÞ δεοντολογßα, οι αρχαιολüγοι θα φωτογραφÞσουν, θα αποτυπþσουν και θα πουν. Τüτε θα διαπιστþσουν αν εßναι ασýλητος. Εφüσον εßναι, ο κßνδυνος να Ýχουν απομακρυνθεß σημαντικÜ στοιχεßα υπÜρχει. Σε αυτÞ την περßπτωση οι επιστÞμονες θα πρÝπει να στηριχθοýν σε ü,τι καταφÝρουν να βρουν. Χωρßς να αποκλεßεται να εντοπισθεß και επιγραφÞ που να λÝει «Χ (στη γενικÞ) ειμß».

Αν δεν Ýχει συληθεß, που εßναι και η καλýτερη και πιο αισιüδοξη περßπτωση, τüτε με βÜση τον σκελετü Þ τους σκελετοýς, το φýλο, την ηλικßα, το ýψος του νεκροý, τα κτερßσματÜ του και τα αγγεßα που θα τον συνοδεýουν, η διαπßστωση της ταυτüτητας Ýρχεται πιο κοντÜ. Σε κÜθε περßπτωση, ακüμη και αν üλα πÜνε κατ' ευχÞν, Ýχουμε μπροστÜ μας αρκετÝς ημÝρες Þ και εβδομÜδες þσπου να ανοßξει ο τÜφος. Η ανασκαφικÞ πρακτικÞ εßναι περßπου αυτÞ και δεν παραβιÜζεται, καθþς τüτε γßνονται καταστροφÝς στοιχεßων, κÜτι που απαγορεýεται απü την αρχαιολογικÞ δεοντολογßα, απü τους νüμους αλλÜ και απü την ηθικÞ.

Γιατß δεν μπορεß να μπει η μικροκÜμερα
http://4.bp.blogspot.com/-dCdbEPtLMuk/Uhd5eSX_a4I/AAAAAAAACEc/Aasim8Atgws/s1600/%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%BD%CE%B1+%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AD%CF%81%CE%B7.jpgΟι αρχαιολüγοι της ΚΗ' Εφορεßας Κλασικþν και Προúστορικþν ΑρχαιοτÞτων, με επικεφαλÞς τη διευθýντρια κ. Αικατερßνη ΠεριστÝρη, δεν εßναι προς το παρüν σε θÝση να διοχετεýσουν κÜποια μικροκÜμερα στο εσωτερικü του αρχαßου μακεδονικοý τÜφου της Αμφßπολης, που θα μποροýσε να δþσει και τα πρþτα στοιχεßα και τις πρþτες εικüνες. ΚÜτι τÝτοιο θα εξαρτηθεß απü την κατÜσταση στην οποßα βρßσκεται το εσωτερικü του τÜφου και αν, σε περßπτωσÞ σýλησÞς του απü τυμβωρýχους κατÜ την αρχαιüτητα, Ýχει κατακλυστεß απü μεγÜλους üγκους χωμÜτων, που θα δυσκολÝψουν, üπως εκτιμÜται, την προσπÜθειÜ τους. Να σημειωθεß üτι κÜτι ανÜλογο εßχε γßνει απü τον αεßμνηστο καθηγητÞ Μανüλη Ανδρüνικο με τους μακεδονικοýς βασιλικοýς τÜφους της Βεργßνας τη δεκαετßα του '70, üπως ανÝφερε χθες η καθηγÞτρια και συνεργÜτις του στις ανασκαφÝς Χρυσοýλα ΠαλιαδÝλη. Οι αρχαιολüγοι στον τÜφο της Αμφßπολης κÜνουν Ýνα Ýνα και πολý προσεκτικÜ τα βÞματÜ τους, σýμφωνα με την επιστημονικÞ δεοντολογßα, þστε να μην καταστρÝφουν τα σημαντικÜ στοιχεßα που βρßσκουν μπροστÜ τους, αντιμετωπßζοντας üλα τα προβλÞματα που υπÜρχουν και τα οποßα εßναι πολλÜ.

Προσευχüμαστε να μην εßναι συλημÝνος ο τÜφος
«Προσευχüμαστε üλοι ο τÜφος να μην εßναι συλημÝνος», μας λÝνε Üνθρωποι απü το περιβÜλλον της ανασκαφÞς που προσπαθοýν να δουλÝψουν με ηρεμßα, ψυχραιμßα και αυτοσυγκÝντρωση παρ' üτι το παγκüσμιο ενδιαφÝρον και η διαρκÞς αγωνßα για «νεþτερα» δυσχεραßνει το Ýργο τους. Κυριüτερος σýμμαχüς τους στο Ýργο τους αυτü εßναι τα μÝχρι τþρα ευρÞματα. Μεταξý αυτþν, ο ταφικüς περßβολος που σχεδüν φθÜνει τα 500 μÝτρα, μοναδικüς στον κüσμο üπως υποστηρßζει η προúσταμÝνη της ΚΗ’ Εφορßας Προúστορικþν και Κλασικþν ΑρχαιοτÞτων, Κατερßνα ΠεριστÝρη.

Μια ταφικÞ περßβολος μεγαλýτερη και απü του Φιλßππου Β' Þταν μüλις 100 - 120
«Να σκεφτεßτε üτι η περßμετρος του τÜφου του Φιλßππου Β´ που εßχε ανακαλýψει η αρχαιολογικÞ σκαπÜνη υπü την καθοδÞγηση του αεßμνηστου Μανüλη Ανδρüνικου εßναι μüνο 100 με 120 μÝτρα», μας λÝνε απü το περιβÜλλον της ανασκαφÞς ενισχýοντας τις προσδοκßες üτι κÜποιο πολý σημαντικü πρüσωπο πρÝπει να Ýχει ταφεß εκεß. Ο, φÜρδος 4,5 μÝτρων διÜδρομος στον οποßο οδηγοýν τα σκαλοπÜτια του μνημεßου, και ýψος του μνημεßου που φυλÜνε οι ακÝφαλες Σφßγγες δßνουν επßσης τις καλýτερες «προδιαγραφÝς» για το ταφικü σημεßο.

Σε δýο-τρεις εβδομÜδες θα γνωρßζουμε
Οι αρχαιολüγοι θα εßναι σε θÝση να μπουν στο εσωτερικü του τÜφου σε δýο με τρεις εβδομÜδες και τüτε θα εξαχθοýν ασφαλÞ συμπερÜσματα για την ταυτüτητÜ του. Οι αρχαιολογικÝς εργασßες επικεντρþνονται στο να ανοßξει προσεκτικÜ ο τÜφος και τα  πÜντα εξελßσσονται ομαλÜ περιμÝνοντας χειροπιαστÜ αποτελÝσματα.
ΣχετικÜ με τις εικασßες που διατυπþνονται για το ποιος μπορεß να εßναι θαμμÝνος στον εντυπωσιακü αρχαßο μακεδονικü τÜφο της Αμφßπολης, οι αρχαιολüγοι εκτιμοýν üτι τα στοιχεßα εßναι αυτÜ που θα δþσουν απαντÞσεις και üχι οι δικÝς μας υποθÝσεις και εικασßες. Το βÝβαιο εßναι üτι βρισκüμαστε μπροστÜ σε Ýνα σημαντικü αρχαιολογικü εýρημα, το οποßο πιστοποιεßται τüσο απü το μÝγεθος του τýμβου üσο και απü την καλλιτεχνικÞ επιμÝλεια του μνημεßου, καθþς και απü Üλλα πολλÜ στοιχεßα.
Δεν φαßνεται να εßναι ισχυρÞ η ικασßα üτι πρüκειται για τον τÜφο της ΡωξÜνης της συζýγου του ΜεγÜλου ΑλεξÜνδρου και του μικροý πρßγκιπα ΑλÝξανδρου Δ', που δολοφüνησε ο ΚÜσσανδρος.
Γιατß εßναι γνωστü üτι στην Αμφßπολη Ýφερε ο ΚÜσσανδρος τη ΡωξÜνη και τον 12ετÞ ΑλÝξανδρο τον Δ', τον τελευταßο της δυναστεßας, για να τους φυλÜξει αρχικÜ και εν συνεχεßα, üπως λÝει ο ιστορικüς, να τους κατασφÜξει δßνοντας εντολÞ να τους κρýψουν και να μην το πουν σε κανÝναν. ¼μως αυτü Ýρχεται σε αντßθεση με την τοποθÝτησÞ τους σε Ýναν τýμβο ýψους 30-40 μÝτρων.
ΥπομονÞ και θα δοýμε!