Βασίλης Φουρτούνης, δάσκαλος

Τετάρτη 30 Ιουλίου 2014

Ο Βλαντίμιρ Ζβορίκιν γεννήθηκε στις 29 Ιουλίου του 1889 στην πόλη Μούρομ (300 χλμ. ανατολικά της Μόσχας), στην πατρίδα του ήρωα του ρωσικού έπους, Ιλιά Μούρομετς. Η ζωή του μεγάλου επιστήμονα, θυμίζει και αυτή τον λαϊκό θρύλο. Ο Ζβορίκιν έζησε δυο επαναστάσεις, δυο μεγάλους πολέμους, έκανε το γύρο του κόσμου και έκανε πάνω από 20 εφευρέσεις, η μια εκ των οποίων ήταν η τηλεόραση.
Ηλικιωμένος πια, ο Ζβορίκιν μιλούσε με πίκρα για το δημιούργημά του, την τηλεόραση: «Δημιούργησα ένα τέρας, το οποίο είναι ικανό να κάνει πλύση εγκεφάλου σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Αυτό το τερατούργημα θα οδηγήσει τον πλανήτη μας σε έναν ομογενοποιημένο τρόπο σκέψης. Δεν θα επέτρεπα ποτέ στα παιδιά μου ακόμη και να πλησιάσουν στην τηλεόραση». Το καλύτερο εξάρτημα της τηλεόρασης -έλεγε ο Ζβορίκιν- είναι το κουμπί που την ανάβει». Κι όμως, παρ’ όλα αυτά, ο Ζβορίκιν θεωρείται ο «πατέρας» της τηλεόρασης.

Γιός εμπόρου
Κανείς από τους γιους της οικογένειας δεν ήθελε να ακολουθήσει τα βήματα του πατέρα, ο οποίος ήταν έμπορος. Όπως και τα μεγαλύτερα αδέρφια του, ο Ζβορίκιν αποφάσισε να αφιερωθεί στην επιστήμη. Το 1906 εισήχθη στην Τεχνική Σχολή της Αγίας Πετρούπολης, όπου γνωρίστηκε με τον καθηγητή Μπορίς Ροζίνγκ, δημιουργό των πρώτων μελετών σχετικά με την ηλεκτρονική μετάδοση της εικόνας σε απόσταση, γεγονός που καθόρισε την κατεύθυνση των μελλοντικών ενδιαφερόντων του νεαρού φοιτητή.
Το 1912 ο απόφοιτος Ζβορίκιν, ενώ βρισκόταν για πρακτική στη Γερμανία, κλήθηκε ως αξιωματικός στον τσαρικό στρατό. Η Ρωσία εισερχόταν στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Επί ενάμιση χρόνο υπηρέτησε στο μέτωπο σε μετακινούμενο στρατιωτικό ραδιοσταθμό. Αργότερα άρχισε η επανάσταση του Φεβρουαρίου. Διάστημα κατά το οποίο απεβίωσε ο πατέρας του. Το πατρικό σπίτι, στο οποίο αυτός μεγάλωσε, απαλλοτριώθηκε. Έτσι όπως είχε διαμορφωθεί η κατάσταση, δεν μπορούσε να γίνει καν λόγος για επιστημονική δραστηριότητα.

Στο δρόμο για την Αμερική
«Γινόταν σαφές -έγραφε ο Ζβορίκιν- ότι ήταν μάταιο να αναμένει κανείς στο άμεσο μέλλον επιστροφή στις φυσιολογικές συνθήκες και ειδικότερα στην ερευνητική εργασία. Δεν επιθυμούσα να συμμετάσχω στον εμφύλιο. Ονειρευόμουν να δουλέψω σε εργαστήριο προκειμένου να πραγματοποιήσω τις ιδέες που είχα. Οδηγήθηκα στο συμπέρασμα ότι για να το κάνω αυτό θα πρέπει να φύγω σε μια άλλη χώρα και αυτή θεωρούσα πως θα έπρεπε να ήταν η Αμερική».
Η αναχώρηση για τις ΗΠΑ ήταν μια ακόμη περιπέτεια στη βιογραφία του Ζβορίκιν. Στον επιστήμονα είχε προταθεί προηγουμένως να απασχοληθεί στην οργάνωση της ραδιοεπικοινωνίας για την προσωρινή κυβέρνηση στο Ομσκ, το οποίο βρίσκεται στα βόρεια της χώρας. Επί μερικούς μήνες, αλλάζοντας τρένα, πλοία, χρησιμοποιώντας ακόμη και παγοθραυστικό, ο Ζβορίκιν έφτασε μετά από πολλές δυσκολίες στον προορισμό. Από το Ομσκ τον έστειλαν στις ΗΠΑ για να αγοράσει τον απαραίτητο για τον ραδιοσταθμό εξοπλισμό. Έχοντας εκπληρώσει την αποστολή, επέστρεψε στο Ομσκ, αυτή τη φορά μέσω Ιαπωνίας και Κίνας, πραγματοποιώντας κατ’ αυτό τον τρόπο ουσιαστικά το γύρο του κόσμου. Παρέδωσε τον απαραίτητο εξοπλισμό και μετά στάλθηκε ξανά στις ΗΠΑ, αλλά τη φορά αυτή δεν επέστρεψε πια στη Ρωσία.
Η γέννηση της τηλεόρασης
Στην Αμερική, ο Ζβορίκιν εργάστηκε για ένα διάστημα στην εταιρία Westinghouse, όπου ασχολήθηκε με την ανάπτυξη των πρωτοτύπων των πρώτων τηλεοράσεων. Ωστόσο, εκεί δεν βρήκε την απαραίτητη υποστήριξη στα σχέδιά του. Ο άνθρωπος ο οποίος πίστεψε στη μελέτη του Ζβορίκιν, απεδείχθη ένας άλλος μετανάστης από τη Ρωσία, ο Νταβίντ Σαρνόφ, πρόεδρος της Radio Corporation of America.
«Τι χρειάζεται για να μετατραπεί το σχέδιό μας σε μέσο τηλεοπτικής μετάδοσης για το μαζικό κοινό;», ρώτησε ο Σαρνόφ τον Ζβορίκιν. «Εκατό χιλιάδες δολάρια και δυο χρόνια δουλειάς», του απάντησε εκείνος. Τα μετέπειτα έξοδα ξεπέρασαν το συγκεκριμένο ποσό κατά 30 φορές, αλλά αυτό δεν στάθηκε εμπόδιο.
Το 1931 ο Ζβορίκιν δημιούργησε την τελική κατασκευή της λυχνίας μετάδοσης, του εικονοσκοπίου, το οποίο αποτέλεσε τη βάση για το μελλοντικό σύστημα της ηλεκτρονικής τηλεόρασης. Ηδη, το 1932 τα εργοστάσια της εταιρίας RCA ξεκίνησαν την παραγωγή τηλεοράσεων με την ηλεκτρονική λυχνία που εφηύρε ο Ζβορίκιν, και οι κάτοικοι της Νέας Υόρκης και των γύρω από αυτή περιοχών σε απόσταση 100 χλμ., έγιναν οι πρώτοι τηλεθεατές.

Έντονη προσωπικότητα, κακός Αμερικάνος
Έχοντας ζήσει 15 χρόνια στις ΗΠΑ και συγκρίνοντας τον εαυτό του με τους πιο αφομοιωμένους μετανάστες, όπως ο Σαρνόφ, ο Ζβορίκιν καταλάβαινε ότι ο ίδιος δεν θα γίνει ποτέ «100% Αμερικάνος». Σύμφωνα με τις αναμνήσεις του γραμματέα και φίλου του Φρεντερίκ Ολέσι, τα αγγλικά ο Ζβορίκιν τα μιλούσε με χάλια προφορά, όλες του οι συνήθειες και ο τρόπος σκέψης παρέμειναν ρωσικά, ενώ το αγαπημένο του θέμα συζήτησης, πλην των ηλεκτρονικών, ήταν οι αναμνήσεις του από την προεπαναστατική Ρωσία. Ωστόσο, όταν πήγε στην πατρίδα και μίλησε με τους συγγενείς του, αποφάσισε να παραμείνει στις ΗΠΑ, αν και επισκέφθηκε αρκετές φορές ακόμη την ΕΣΣΔ, όπου μοιραζόταν την προσωπική εμπειρία του και αξιοποιούσε την εμπειρία των σοβιετικών συναδέλφων του.