Óáí óÞìåñá ï Êïëïêïôñþíçò ìßëçóå ãéá «ÍåíÝêïõò» êáé ãéá «öùôéÜ êáé ôóåêïýñé»

Βασßλης Φουρτοýνης, δÜσκαλος

ÐÝìðôç 19 Éïõíßïõ 2014

Ο Θεüδωρος Κολοκοτρþνης σαν σÞμερα το 1828 μßλησε για «ΝενÝκους» και εßπε το «ΦωτιÜ και τσεκοýρι στους προσκυνημÝνους!».

Απü τüτε η φρÜση «ΝενÝκος» εßναι η χειρüτερη προσβολÞ που μπορεß να δεχτεß κÜποιος πολιτικüς. 

Πολλοß την Ýχουν εκστομßσει την προσβολÞ. Ποιος Þταν ο ΝενÝκος και γιατß το üνομÜ του Ýγινε συνþνυμο της εθνικÞς προδοσßας;

 

Οπλαρχηγüς της ΕπανÜστασης του 1821.

www.fourtounis.grΟ ΔημÞτριος ΝενÝκος καταγüταν απü το χωριü ΖουμπÜτα (σÞμερα ΠηγÞ) των Πατρþν. Υπαγüταν στρατιωτικÜ στον προεστü της ΑχαÀας ΘÜνο ΚανακÜρη και στον γιο του ΜπενιζÝλο Ροýφο και εßχε περισσüτερους στρατιþτες απü τον εξÜδελφü του ΑθανÜσιο ΣαγιÜ, ο οποßος Üνηκε στη σφαßρα επιρροÞς του Κολοκοτρþνη. Και οι 2 στρατολογοýσαν στην επικρÜτεια των Ζουμπατοχωρßων και τα πρþτα χρüνια ο ΝενÝκος αποδεßχθηκε επßσημος και ικανüς καπετÜνιος αποκτþντας ισχý μεταξý των συγχωριανþν του. ΑναφÝρεται üτι ο ΝενÝκος για να αποκτÞσει την πρωτοκαθεδρßα μεταξý των οπλαρχηγþν του ΜπενιζÝλου Ροýφου, δολοφüνησε τους αντιζÞλους του ΣπανοκυριÜκο και ΣαγιÜ (αδελφü του Αθανασßου). ΕκστρÜτευσε (ΜÜρτιος 1822) με εντολÞ της Επαρχßας Πατρþν στην Δ ΣτερεÜ ΕλλÜδα με 70 Üνδρες υπü τον στρατηγü ΚανÝλλο ΔεληγιÜννη. ΑρχικÜ χρησßμευσε ως οδηγüς του σþματος του Γενναßου Κολοκοτρþνη, ενþ στην συνÝχεια μετακινÞθηκε στο Μακρυνüρος και ακολοýθησε τον ΑνδρÝα ºσκο. Αναδεßχθηκε σε Ýναν απü τους γενναιüτερους καπεταναßους της περιοχÞς του και Ýγινε γνωστüς απü την πολιορκßα των Πατρþν. ΕκστρÜτευσε μαζß με τους ΑνδρÝα ΖαÀμη και ΑνδρÝα Λüντο στην 1η πολιορκßα του Μεσολογγßου.

ΜετÜ την Üλωση του Μεσολογγßου συνεργÜστηκε με τον ΙμπραÞμ πασÜ (1825), απü τον οποßο δελεÜστηκε απü υλικÜ ανταλλÜγματα και μετατρÜπηκε σε συνειδητü προδüτη της ΕπανÜστασης. ¸μεινε πιστüς μÝχρι τÝλους στη συμμαχßα του με τον ΙμπραÞμ με συνÝπεια το üνομÜ του να γßνει συνþνυμο του προδüτη και του προσκυνημÝνου.

 

Το προσκýνημα του ΝενÝκου και των Üλλων

Οι χωρικοß της Επαρχßας Πατρþν εßχαν πÜντα προβλÞματα λüγω της συνεχοýς παρουσßας Οθωμανþν στην περιοχÞ τους που μετακινοýνταν απü και προς το φροýριο της ΠÜτρας, τα οποßα επιδεινþθηκαν περισσüτερο μετÜ την εισβολÞ του ΙμπραÞμ. Ο ΙμπραÞμ ΠασÜς και ο ΔελÞ ΑχμÝτ ΠασÜς προσÝλκυσε τους χωρικοýς των Ζουμπατοχωρßων με το προσκýνημα, εκμεταλλευüμενος την Üθλια κατÜστασÞ τους και τις καλÝς σχÝσεις που ανÝπτυξαν με τους επßσης ομιλοýντες την αλβανικÞ γλþσσα Ýγκλειστους στην ΠÜτρα μωαμεθανοýς του ΛÜλα. ¶ρχισαν οι χωρικοß να Ýρχονται ελεýθερα σε εμπορικÝς και φιλικÝς σχÝσεις με τους Τοýρκους της ΠÜτρας, χωρßς να τους ενοχλεß κανεßς κατüπιν εντολþν των πασÜδων. Με την απλÞ προûπüθεση της υποταγÞς (προσκυνÞματος). ΠρωταγωνιστÞς σ’ αυτÞν την διαδικασßα υπÞρξε ο ΝενÝκος απü τον οποßον Þγοντο και εφÝροντο üλοι οι Αρβανßτες των χωριþν της ΠÜτρας, üπως ισχυρßζεται ο ΦωτÜκος. Ο ΙμπραÞμ συμπÜθησε πολý τον ΝενÝκο στον οποßο χÜρισε χρÞματα, Üλογα, του υποσχÝθηκε γαßες και ασυδοσßα προς αυτüν και üλη τη γενεÜ του κληρονομικþς και προκÜλεσε και σουλτανικü φιρμÜνι με το οποßο ονομÜστηκε ΜπÝης ΝενÝκος. Ο ΝενÝκος οργÜνωσε με τους επßσης προσκυνημÝνους οπλαρχηγοýς 2,000 ενüπλους της περιοχÞς του που ακολουθοýσαν τα στρατεýματα του ΙμπραÞμ, σαν οπισθοφυλακÞ με αρκετÝς συμμετοχÝς σε συγκροýσεις με τους επαναστÜτες.

¼πως αναφÝρει ο ΦωτÜκος γρÞγορα οι υπüλοιποι αρχικÜ σýντροφοι του ΝενÝκου στο προσκýνημα, οπλαρχηγοß Κοντογεωργακαßοι, ΣταμÜτης Μποτιþτης, Χαρμπßλας, Γκολφßνος ΛουμπεστιÜνος, Τσετσεβßτες, Κþστας Γκερμπεσιþτης, οι Αγιοβλασßτες αδελφοß Οικονομüπουλοι αποσπÜστηκαν αμÝσως απü τους προδüτες χωρßς να Ýλθουν σε επαφÞ με τους Τοýρκους, αλλÜ τα αποτελÝσματα δεν Üλλαξαν πολý, αφοý τα πλÞθη των χωρικþν ακολουθοýσαν τυφλÜ τον ΝενÝκο. Ο Χαρμπßλας και ο ΣαγιÜς κατüπιν οδηγιþν του Θεοδþρου Κολοκοτρþνη επιχεßρησαν μÜταια να χρησιμοποιÞσουν την επιρροÞ τους προς απομÜκρυνση των κατοßκων των Ζουμπατοχωρßων απü τον ΝενÝκο και τους Τοýρκους, με αποτÝλεσμα να προχωρÞσουν σε στρατιωτικÝς επιχειρÞσεις.

Το 1827, επικεφαλÞς των ΤουρκοπροσκυνημÝνων πολÝμησε εναντßον των ΕλλÞνων και τους νßκησε. Για αυτÜ τα «κατορθþματα» του και με τη μεσολÜβηση του ΙμπραÞμ, Ýγινε με διαταγÞ του ΣουλτÜνου, «μπÝης».

 

Η στÜση του Κολοκοτρþνη

www.fourtounis.grΟ ΓÝρος του ΜοριÜ, Θεüδωρος Κολοκοτρþνης, βλÝποντας τις θυσßες και τους αγþνες των ΕλλÞνων, να πηγαßνουν χαμÝνοι, αντÝτεινε το ιστορικü «ΦωτιÜ και τσεκοýρι στους προσκυνημÝνους!» και «ξαναζωντÜνεψε» την ετοιμοθÜνατη ΕπανÜσταση. ΑπÜντησε με μια χωρßς προηγοýμενο τρομοκρατßα στην τρομοκρατßα του ΙμπραÞμ.

¼σα χωριÜ ηρνοýντο να επανÝλθουν στο ελληνικü στρατüπεδο, δÝχονταν αιφνιδιαστικÝς επιθÝσεις απü τους Üνδρες του ΓÝρου. Σε üλο τον ΜοριÜ οι πρωτεργÜτες του προσκυνÞματος συλλαμβÜνονταν και εκτελοýνταν.

 

Η μη αιχμαλωσßα του ΙμπραÞμ

Το γεγονüς που εξüργισε τον Κολοκοτρþνη Þταν üτι ο ΝενÝκος εßχε την ευκαιρßα να αιχμαλωτßσει Þ να εξοντþσει τον ΙμπραÞμ και δεν το Ýπραξε. Ο ΙμπραÞμ χρησιμοποιοýσε κÜθε εßδους μÝσο, τρομοκρατßα, βαρβαρüτητες και απüπειρες δολοφονßας κατÜ του Κολοκοτρþνη για να σβÞσει την ΕπανÜσταση. Το περιστατικü περιγρÜφεται απü τον ΦωτÜκο. Ο ΙμπραÞμ βρÝθηκε στο Ýλεος του ΝενÝκου, üταν χÜθηκε μüνος του σε δÜσος και αφοý περιπλανÞθηκε Ýπεσε κατÜ τýχη στα χÝρια των τουρκοπροσκηνημÝνων του ΝενÝκου. «ο ΠασÜς Þτο μüνον και ακολοýθει αυτüν μüνον ενας Τοýρκος τσιμπουκοδüτης. Ολüκληροω δε αυτÞν την ημÝραν εβÜδιζε με τον ΝενÝκον, και εφρουρεßτο απü τοýς μισθωτοýς ¸λληνας», γρÜφει ο ΦωτÜκος.

Στου Δεσπüτη τη Βρýση καθþς προχωροýσε αυτüς με τη νÝα του συνοδεßα κοιμÞθηκε. ΑναφÝρει ο ΦωτÜκος: «και Ýως του Δεσπüτη την βρýσιν λεγομÝνην, εκει οδüν δε και εις του Δεσπüτη τον βρýσιν λεγομÝνην, εκει εκοιμÞθη πολλÞν þραν απü κÜτω εις Ýνα δÝνδρον Ýως üτου η ζÝστα επÝρασεν.»

Στην διÜρκεια του ýπνου του τον φýλαγαν καλÜ οι Νενεκαßοι γι’ αυτü σαν Ýφτασε στο στρατüπεδü του «επÞνεσε τον ΝενÝκον δια την πßστην του, και παρρÞσια μÜλιστα τον εχÜιδευσε με τα χÝρια του ενþπιον των επισÞμων Τοýρκων».

Ο Κολοκοτρþνης μαθαßνοντας üτι ο ΝενÝκος εßχε τον ΙμπραÞμ στα χÝρια του και δεν τον εκτÝλεσε ορκßστηκςε να στον σκοτþσει με τα ßδια τοπυ τα χÝρια.

ΓρÜφει χαρακτηριστικÜ ο ΦωτÜκος:

«¼λα δε ταýτα Ýμαθεν ο Γενικüς Αρχηγüς, και αγανακτÞσας ωρκßσθη ωρκßσθει παρρησßα ημþν εις τον ΜεγÜλον Θεüν των ΕλλÞνων και εßπεν, üτι επιθυμεß τον φüνον του ΝενÝκου, και αν τον εýρισκε πουθενÜ με τα ßδια του τα χÝρια τον εφüνευεν, πρÜγμα πολý παρÜξενον και πρωτÜκουστον απü το στüμα του Κολοκοτρþνη να ομιλÞ περß φüνου, και üτι μüνος του θÝλει να τον κÜμη».

Η εκτÝλεση του ΝενÝκου, Ýγινε τελικÜ το 1828, κατ' εντολÞν του Κολοκοτρþνη, απü τον αδελφü του δολοφονημÝνου ΣαγιÜ.

 

Το τÝλος του προδüτη

Ο ßδιος ο Θεüδωρος Κολοκοτρþνης περιγρÜφει λακωνικÜ στα απομνημονεýματÜ του την οριστικÞ εντολÞ του για την εκτÝλεση του ΝενÝκου, που παρÝμενε πιστüς στους Τοýρκους ακüμα και üταν Ýφτασε ο ΙωÜννης Καποδßστριας ως ΚυβερνÞτης της ΕλλÜδος.

«Και τüτενες μ’ Ýκαμε ßνα γρÜμμα δια τους προσκυνημÝνους ΠÜτρα και λοιπÜ και τους συγχωρÜει η ΚυβÝρνησις, και να αναχωρÞσουν απü τους Τοýρκους. Και την Ýκαμε την διαταγÞ επÜνω εις εμÝνα και εγþ να γρÜψω να ησυχÜσουν και να μην ανακατþνονται πλÝον με τους Τοýρκους. Την διαταγÞ με την Ýδωκε στα Ýβγα του Γεναρßου και Ýκαμα διαταγÜς εις üλας τας επαρχßας, και Ýτσι οι προσκυνημÝνοι ετραβÞχθηκαν απü τους Τοýρκους, ο δε ΝενÝκος εις τις 26 του Μαρτßου επÞρε τους Τοýρκους και επÞγε κι εχÜλασε μßα οικογÝνεια ΚαρυτινÞ üπου Þτον απü παλαιÜ εις την ΠÜτρα (1), ΕσκλÜβωσε τα παιδιÜ, οι Üνδρες εγλýτωσαν μüνον με το κορμß, με το τουφÝκι στο χÝρι, τους πÞρε 6.000 σφαχτÜ

Εις τα 26, üταν επρωτοπροσκýνησε, εßχα διατÜξει Ýναν λεγüμενον ΣαγιÜ να τον σκοτþσει. Ο ΣαγιÜς μου εζÞτησε την Üδειαν και εγþ εßχα την üρεξιν, και πÜλιν üταν Üκουσα και εσκλÜβωσε τους ¸λληνας τον εντεμπßχιασα με Ýνα γρÜμμα: «¶πιστε, διατß δεν τον σκοτþνεις, που ακüμη με τους Τοýρκους εßναι, αφοý Þλθε ο ΚυβερνÞτης;» Τüτε ο ΣαγιÜς Ýσμιξε τον ΝενÝκο και εσκοτþθη (2) ο ΝενÝκος. Εις το 1828 Ýγιναν παρÜπονα. Ο ΝενÝκος εßχε φερμÜνι απü την Πüλη και τον Ýλεγαν ΜπÝη ΝενÝκο.»