Ï Ëüãïò ôïõ Êïëïêïôñþíç óôçí Ðíýêá

ÔåôÜñôç 10 Ïêôùâñßïõ 2012

Βασßλης Φουρτοýνης, δÜσκαλος. αναπληρωματικüς Αιρετüς ΑΠΥΣΠΕ ΑττικÞς

Εκεßνη την εποχÞ Þταν διÜχυτη η αποδοκιμασßα του συστÞματος διακυβÝρνησης της χþρας και ο πüθος για σýνταγμα γινüταν κÜθε μÝρα και πιο Ýντονος στους πολßτες. Δεν Þταν μüνο οι νÝοι, οι μαθητÝς ταυ Γυμνασßου και οι φοιτητÝς του ΠεριγραφÞ: http://pandektis.ekt.gr/pandektis/bitstream/10442/128931/1/11.jpgΠανεπιστημßου της πρωτεýουσας, που εξÝφραζαν τÝτοια διακαÞ αισθÞματα· Þταν και οι δÜσκαλοι και οι καθηγητÝς, οι πολιτικοß και στρατιωτικοß αξιωματοýχοι. καθþς και οι ιερεßς και οι αρχιερεßς.

Ο γηραιüς στρατηγüς και εν ενεργεßα Σýμβουλος Επικρατεßας Θεüδωρος Κολοκοτρþνης, στις 7 Οκτωβρßου 1838 επισκÝφθηκε το Βασιλικü ΓυμνÜσιο της ΑθÞνας, που εßχε ιδρýσει το 1828 ο ΙωÜννης Καποδßστριας και στεγαζüταν μÝχρι το 1837 στην οικßα «ΚλεÜνθους» και το Ýτος αυτü μεταστεγÜζεται στην «οικßα ΜποτσÜρη» οδüς ΚαπνικαρÝας και Μητροπüλεως γιατß το προηγοýμενο κτßριο διατÝθηκε για τη στÝγαση του Πανεπιστημßου (íõí 1ï Ðñüôõðï Ðåéñáìáôéêü ÃõìíÜóéï ÁèÞíáò, óôçí ïäü Áíäñéáíïý óôçí ÐëÜêá) ãéá íá ðáñáêïëïõèÞóåé ôç äéäáóêáëßá ôïõ ãõìíáóéÜñ÷ç Ãåùñãßïõ Ãåííáäßïõ (1784-1854) ãéá ôïí Èïõêõäßäç.

Τüσο εντυπωσιÜστηκε απü την «παρÜδοσιν του πεπαιδευμÝνου γυμνασιÜρχου και απü την θÝαν τοσοýτων μαθητþν», þστε εξÝφρασε την επιθυμßα να μιλÞσει και ο ßδιος προς τους μαθητÝς. ¸τσι, παρακÜλεσε το γυμνασιÜρχη να συγκεντρþσει üλους τους μαθητÝς Ýξω απü την πüλη στην Πνýκα, προκειμÝνου να εκφωνÞσει και ο ΓÝρος Κολοκοτρþνης λüγο προς τους νÝους. ¼ αεßμνηστος ΓεννÜδιος, γεμÜτος απü αγνü πατριωτισμü, πραγματοποßησε την επιθυμßα ταυ σεβÜσμιου ΓÝροντα και την παραμονÞ της εορτÞς των Ταξιαρχþν ειδοποßησε üλους τους μαθητÝς του Γυμνασßου να συγκεντρωθοýν στο σχολþ του, επειδÞ Þθελε να τους δεßξει κÜτι περßεργο.

Η περιÝργεια που προκλÞθηκε προσεßλκυσε την επομÝνη στο ΓυμνÜσιο üλους τους μαθητÝς, και μαζß τους πλÞθος περιÝργων. Το σχολεßο γÝμισε απü κüσμο, συγκεντρþθηκαν οι καθηγητÝς και λßγο μετÜ Ýφτασε και ο ΓÝρος Κολοκοτρþνης, φορþντας την κüκκινη στολÞ του. Το πλÞθος Üνοιξε για να περÜσει ο σεβÜσμιος ΓÝρος που ανÝβηκε στους καθηγητÝς, '¾στερα απü λßγο, ο γυμνασιÜρχης απευθýνθηκε απü την αßθουσα στο πλÞθος, λÝγοντας: «ΑκολουθÞστε μας για να σας δεßξουμε κÜτι περßεργο». ΚατÝβηκαν τις σκÜλες και Ýχοντας στη μÝση το ΓÝρο βγÞκαν με κατεýθυνση προς το λεγüμενο ναü του Αιüλου (τους ΑÝρηδες) και απü εκεß προς την Πνýκα, χωρßς κανεßς να γνωρßζει που πÞγαιναν το πρωτüγνωρο αυτü θÝαμα προσεßλκυσε και το πλÞθος των περßεργων.

¸φτασαν λοιπüν στην Πνýκα, κι αφοý ξαπüστασαν λßγο, σηκþθηκε ο ΓÝρος, ανÝβηκε στο βÞμα της Πνýκας και Üρχισε να μιλÜ στη νεολαßα. ΑναφÝρθηκε στη δουλεßα των Τοýρκων, στις σκÝψεις και στον πüθο για αυτονομßα των ανδρþν της εποχÞς, εξιστüρησε γεγονüτα του ιεροý αγþνα και μßλησε για την επιθυμßα των ΕλλÞνων να εßναι ßσοι απÝναντι στο νüμο και για την τρÝχουσα πολιτικÞ κατÜσταση κ.λπ. ΞαφνικÜ εμφανßζεται μια ομÜδα χωροφυλÜκων, πλησιÜζει και διαλýει τη συγκÝντρωση. ΜÜλιστα, ο Θ. Κολοκοτρþνης, αφοý τον διÝβαλαν στο βασιλιÜ, λßγο Ýλειψε να μπει σε περιπÝτειες. Γλßτωσε üμως απü τη δυσμÝνεια, γιατß ο φιλüπατρις γυμνασιÜρχης ΓεννÜδιος και οι Üλλοι καθηγητÝς απÝδειξαν üτι üλα εßχαν γßνει με καλÞ πρüθεση.

¶λλωστε, ο Κολοκοτρþνης δεν αποτελοýσε κßνδυνο για τη δυναστεßα, αφοý τα εßχε βρει με τον ¼θωνα και κατεßχε μÜλιστα το αξßωμα του Συμβοýλου της Επικρατεßας, δηλαδÞ του πολιτικοý συμβοýλου του βασιλιÜ. (Το Συμβοýλιο της Επικρατεßας εκεßνης της εποχÞς, που Þταν πολιτικü σþμα, δεν πρÝπει να συγχÝεται με το σημερινü Συμβοýλιο της Επικρατεßας, που εßναι δικαστικüς σχηματισμüς.)

 

Η Ομιλßα

ΠαιδιÜ μου!

Εις τον τüπο τοýτο, οποý εγþ πατþ σÞμερα, επατοýσαν και εδημηγοροýσαν τον παλαιü καιρü Üνδρες σοφοß, και Üνδρες με τους οποßους δεν εßμαι Üξιος να συγκριθþ και οýτε να φθÜσω τα ßχνη των. Εγþ επιθυμοýσα να σας ιδþ, παιδιÜ μου, εις την μεγÜλη δüξα των προπατüρων μας, και Ýρχομαι να σας ειπþ, üσα εις τον καιρü του αγþνος και προ αυτοý και ýστερα απ' αυτüν ο ßδιος επαρατÞρησα, και απ' αυτÜ να κÜμωμε συμπερασμοýς και δια την μÝλλουσαν ευτυχßαν σας, μολονüτι ο Θεüς μüνος ηξεýρει τα μÝλλοντα. Και δια τους παλαιοýς ¸λληνας, οποßας γνþσεις εßχαν και ποßα δüξα και τιμÞν Ýχαιραν κοντÜ εις τα Üλλα Ýθνη του καιροý των, οποßους Þρωας, στρατηγοýς, πολιτικοýς εßχαν, δια ταýτα σας λÝγουν καθ' ημÝραν οι διδÜσκαλοß σας και οι πεπαιδευμÝνοι μας. Εγþ δεν εßμαι αρκετüς. Σας λÝγω μüνον πως Þταν σοφοß, και απü εδþ επÞραν και εδανεßσθησαν τα Üλλα Ýθνη την σοφßαν των.

Εις τον τüπον, τον οποßον κατοικοýμε, εκατοικοýσαν οι παλαιοß ¸λληνες, απü τους οποßους και ημεßς καταγüμεθα και ελÜβαμε το üνομα τοýτο. Αυτοß διÝφεραν απü ημÜς εις την θρησκεßαν, διüτι επροσκυνοýσαν τες πÝτρες και τα ξýλα. Αφοý ýστερα Þλθε στον κüσμο ο Χριστüς, οι λαοß üλοι επßστευσαν εις το ΕυαγγÝλιü του, και Ýπαυσαν να λατρεýουν τα εßδωλα. Δεν επÞρε μαζß του οýτε σοφοýς οýτε προκομμÝνους, αλλ' απλοýς ανθρþπους, χωρικοýς καß ψαρÜδες, και με τη βοÞθεια του Αγßου Πνεýματος Ýμαθαν üλες τες γλþσσες του κüσμου, οι οποßοι, μολονüτι üπου και αν Ýβρισκαν εναντιüτητες και οι βασιλεßς και οι τýραννοι τους κατÝτρεχαν, δεν ημπüρεσε κανÝνας να τους κÜμη τßποτα. Αυτοß εστερÝωσαν την πßστιν.

ΠεριγραφÞ: http://www.peri-grafis.com/spaw2/uploads/images/Kolokotrwnis.jpgΟι παλαιοß ¸λληνες, οι πρüγονοß μας, Ýπεσαν εις την διχüνοια και ετρþγονταν μεταξý τους, και Ýτσι Ýλαβαν καιρü πρþτα οι Ρωμαßοι, Ýπειτα Üλλοι βÜρβαροι καß τους υπüταξαν. ¾στερα Þλθαν οι ΜουσουλμÜνοι και Ýκαμαν ü,τι ημποροýσαν, δια να αλλÜξη ο λαüς την πßστιν του. ¸κοψαν γλþσσες εις πολλοýς ανθρþπους, αλλ' εστÜθη αδýνατο να το κατορθþσουν. Τον Ýνα Ýκοπταν, ο Üλλος το σταυρü του Ýκαμε. Σαν εßδε τοýτο ο σουλτÜνος, διüρισε Ýνα βιτσερÝ [αντιβασιλÝα], Ýναν πατριÜρχη, καß του Ýδωσε την εξουσßα της εκκλησßας. Αυτüς και ο λοιπüς κλÞρος Ýκαμαν ü,τι τους Ýλεγε ο σουλτÜνος. ¾στερον Ýγιναν οι κοτζαμπÜσηδες [προεστοß] εις üλα τα μÝρη. Η τρßτη τÜξη, οι Ýμποροι και οι προκομμÝνοι, το καλýτερο μÝρος των πολιτþν, μην υποφÝρνοντες τον ζυγü Ýφευγαν, και οι γραμματισμÝνοι επÞραν και Ýφευγαν απü την ΕλλÜδα, την πατρßδα των, και Ýτσι ο λαüς, üστις στερημÝνος απü τα μÝσα της προκοπÞς, εκατÞντησεν εις αθλßαν κατÜσταση, και αυτÞ αýξαινε κÜθε Þμερα χειρüτερα· διüτι, αν ευρßσκετο μεταξý του λαοý κανεßς με ολßγην μÜθηση, τον ελÜμβανε ο κλÞρος, üστις Ýχαιρε προνüμια, Þ εσýρετο απü τον Ýμπορο της Ευρþπης ως βοηθüς του Þ εγßνετο γραμματικüς του προεστοý. Και μερικοß μην υποφÝροντες την τυραννßαν του Τοýρκου και βλÝποντας τες δüξες και τες ηδονÝς οποý ανελÜμβαναν αυτοß, Üφηναν την πßστη τους και εγßνοντο ΜουσουλμÜνοι. Καß τοιουτοτρüπως κÜθε Þμερα ο λαüς ελßγνευε καß επτþχαινε.

Εις αυτÞν την δυστυχισμÝνη κατÜσταση μερικοß απü τους φυγÜδες γραμματισμÝνους εμετÜφραζαν και Ýστελναν εις την ΕλλÜδα βιβλßα, και εις αυτοýς πρÝπει να χρωστοýμε ευγνωμοσýνη, διüτι ευθýς οποý κανÝνας Üνθρωπος απü το λαü εμÜνθανε τα κοινÜ γρÜμματα, εδιÜβαζεν αυτÜ τα βιβλßα και Ýβλεπε ποßους εßχαμε προγüνους, τι Ýκαμεν ο ΘεμιστοκλÞς, ο Αριστεßδης και Üλλοι πολλοß παλαιοß μας, και εβλÝπαμε και εις ποßαν κατÜσταση ευρισκüμεθα τüτε. ¼θεν μας Þλθεν εις το νου να τους μιμηθοýμε και να γßνουμε ευτυχÝστεροι. Και Ýτσι Ýγινε και επροüδευσεν η Εταιρεßα.

¼ταν αποφασßσαμε να κÜμωμε την ΕπανÜσταση, δεν εσυλλογισθÞκαμε οýτε πüσοι εßμεθα οýτε πως δεν Ýχομε Üρματα οýτε üτι οι Τοýρκοι εβαστοýσαν τα κÜστρα και τας πüλεις οýτε κανÝνας φρüνιμος μας εßπε «ποý πÜτε εδþ να πολεμÞσετε με σιταροκÜραβα βατσÝλα», αλλÜ ως μßα βροχÞ Ýπεσε εις üλους μας η επιθυμßα της ελευθερßας μας, και üλοι, και ο κλÞρος μας και οι προεστοß και οι καπεταναßοι και οι πεπαιδευμÝνοι και οι Ýμποροι, μικροß και μεγÜλοι, üλοι εσυμφωνÞσαμε εις αυτü το σκοπü και εκÜμαμε την ΕπανÜσταση.

Εις τον πρþτο χρüνο της ΕπαναστÜσεως εßχαμε μεγÜλη ομüνοια και üλοι ετρÝχαμε σýμφωνοι. Ο Ýνας επÞγεν εις τον πüλεμο, ο αδελφüς του Ýφερνε ξýλα, η γυναßκα του εζýμωνε, το παιδß του εκουβαλοýσε ψωμß και μπαρουτüβολα εις το στρατüπεδον και εÜν αυτÞ η ομüνοια εβαστοýσε ακüμη δýο χρüνους, ηθÝλαμε κυριεýσει και την Θεσσαλßα και την Μακεδονßα, και ßσως εφθÜναμε και Ýως την Κωνσταντινοýπολη. Τüσον τρομÜξαμε τους Τοýρκους, οποý Üκουγαν ¸λληνα και Ýφευγαν χßλια μßλια μακρÜ. Εκατüν ¸λληνες Ýβαζαν πÝντε χιλιÜδες εμπρüς, και Ýνα καρÜβι μιαν ÜρμÜδα. ¶λλÜ δεν εβÜσταξε!

¹λθαν μερικοß και ηθÝλησαν να γÝνουν μπαρμπÝρηδες εις του κασßδη το κεφÜλι. Μας πονοýσε το μπαρμπÝρισμÜ τους. Μα τι να κÜμομε; Εßχαμε και αυτουνþν την ανÜγκη. Απü τüτε Þρχισεν η διχüνοια και εχÜθη η πρþτη προθυμßα και ομüνοια. Και üταν Ýλεγες τον Κþστα να δþσει χρÞματα διÜ τας ανÜγκας του Ýθνους Þ να υπÜγει εις τον πüλεμο, τοýτος επρüβαλλε τον ΓιÜννη. Και μ' αυτüν τον τρüπο κανεßς δεν Þθελε οýτε να συνδρÜμει οýτε να πολεμÞσει. Και τοýτο εγßνετο, επειδÞ δεν εßχαμε Ýνα αρχηγü και μßαν κεφαλÞ. ¶λλÜ Ýνας Ýμπαινε πρüεδρος Ýξι μÞνες, εσηκþνετο ο Üλλος και τον Ýριχνε και εκÜθετο αυτüς Üλλους τüσους, και Ýτσι ο Ýνας Þθελε τοýτο και ο Üλλος το Üλλο. Ισως üλοι ηθÝλαμε το καλü, πλην καθÝνας κατÜ την γνþμη του. ¼ταν προστÜζουνε πολλοß, ποτÝ το σπßτι δεν χτßζεται οýτε τελειþνει. Ο Ýνας λÝγει üτι η πüρτα πρÝπει να βλÝπει εις το ανατολικü μÝρος, ο Üλλος εις το αντικρινü και ο Üλλος εις τον ΒορÝα, σαν να Þτον το σπßτι εις τον αραμπÜ και να γυρßζει, καθþς λÝγει ο καθÝνας. Με τοýτο τον τρüπο δεν κτßζεται ποτÝ το σπßτι, αλλÜ πρÝπει να εßναι Ýνας αρχιτÝκτων, οποý να προστÜζει πως θα γενεß. Παρομοßως και ημεßς εχρειαζüμεθα Ýναν αρχηγü και Ýναν αρχιτÝκτονα, üστις να προστÜζει και οι Üλλοι να υπακοýουν και να ακολουθοýν. Αλλ' επειδÞ εßμεθα εις τÝτοια κατÜσταση, εξ αιτßας της διχüνοιας, μας Ýπεσε η ΤουρκιÜ επÜνω μας και κοντÝψαμε να χαθοýμε, και εις τους στερνοýς επτÜ χρüνους δεν κατορθþσαμε μεγÜλα πρÜγματα.

Εις αυτÞ την κατÜσταση Ýρχεται ο βασιλεýς, τα πρÜγματα ησυχÜζουν και το εμπüριο και Þ γεωργßα και οι τÝχνες αρχßζουν να προοδεýουν και μÜλιστα Þ παιδεßα. ΑυτÞ η μÜθησις θα μας αυξÞσει και θα μας ευτυχÞσει. ΑλλÜ διÜ να αυξÞσομεν, χρειÜζεται και η στερÝωσις της πολιτεßας μας, η üποßα γßνεται με την καλλιÝργεια και με την υποστÞριξη του Θρüνου. Ο βασιλεýς μας εßναι νÝος και συμμορφþνεται με τον τüπο μας, δεν εßναι προσωρινüς, αλλ' η βασιλεßα του εßναι διαδοχικÞ και θα περÜσει εις τα παιδιÜ των παιδιþν του, και με αυτüν κι εσεßς και τα παιδιÜ σας θα ζÞσετε. ΠρÝπει να φυλÜξετε την πßστη σας και να την στερεþσετε, διüτι, üταν επιÜσαμε τα Üρματα εßπαμε πρþτα υπÝρ πßστεως και Ýπειτα υπÝρ πατρßδος. ¼λα τα Ýθνη του κüσμου Ýχουν και φυλÜττουν μια Θρησκεßα. Και αυτοß, οι Εβραßοι, οι üποßοι κατατρÝχοντο και μισοýντο και απü üλα τα Ýθνη, μÝνουν σταθεροß εις την πßστη τους.

Εγþ, παιδιÜ μου, κατÜ κακÞ μου τýχη, εξ αιτßας των περιστÜσεων, Ýμεινα αγρÜμματος και δια τοýτο σας ζητþ συγχþρηση, διüτι δεν ομιλþ καθþς οι δÜσκαλοι σας. Σας εßπα üσα ο ßδιος εßδα, Þκουσα και εγνþρισα, δια να ωφεληθÞτε απü τα απερασμÝνα και απü τα κακÜ αποτελÝσματα της διχονοßας, την οποßαν να αποστρÝφεσθε, και να Ýχετε ομüνοια. ΕμÜς μη μας τηρÜτε πλÝον. Το Ýργο μας και ο καιρüς μας επÝρασε. Και αι ημÝραι της γενεÜς, η οποßα σας Üνοιξε το δρüμο, θÝλουν μετ' ολßγον περÜσει. Την ημÝρα της ζωÞς μας θÝλει διαδεχθÞ η νýκτα του θανÜτου μας, καθþς την ημÝραν των Αγßων ΑσωμÜτων θÝλει διαδεχθÞ η νýκτα και η αυριανÞ Þμερα. Εις εσÜς μÝνει να ισÜσετε και να στολßσετε τον τüπο, οποý ημεßς ελευθερþσαμε· και, δια να γßνη τοýτο, πρÝπει να Ýχετε ως θεμÝλια της πολιτεßας την ομüνοια, την θρησκεßα, την καλλιÝργεια του Θρüνου και την φρüνιμον ελευθερßα.

Τελειþνω το λüγο μου. ΖÞτω ο Βασιλεýς μας ¼θων! ΖÞτω οι σοφοß διδÜσκαλοι! ΖÞτω η ΕλληνικÞ Νεολαßα!

 

ÐáñáêÜôù óáò ðáñïõóéÜæïõìå öùôïãñáößá ôçò åöçìåñßäáò «ÁÉÙÍ» ôçò 13çò Íïåìâñßïõ 1838 ðïõ äçìïóßåõóå ôçí ðáñáðÜíù ïìéëßá

 

 

 

Βιβλιογραφßα

  1. ΙΔΡΥΜΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ (Ο λüγος του Θ. Κολοκοτρþνη στην Πνýκα
  2. "ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ Θ. ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ (http://www.ebooks4greeks.gr/forum/viewtopic.php?p=76#p76)
  3. http://1821-agiasmeni-epanastasi.host56.com/pdf/AION%20-%2013-11-1838.pdf
  4. http://www.sansimera.gr/articles/565
  5. http://pandektis.ekt.gr/pandektis/handle/10442/128931